การประเมินความเสี่ยงทางด้านการยศาสตร์: การระบุอันตราย, การใช้เครื่องมือประเมิน (เช่น REBA, RULA, OWAS)
การประเมินความเสี่ยงทางด้านการยศาสตร์: การระบุอันตราย, การใช้เครื่องมือประเมิน (เช่น REBA, RULA, OWAS)
การประเมินความเสี่ยงทางด้านการยศาสตร์ (Ergonomic Risk Assessment) เป็นกระบวนการสำคัญในการวิเคราะห์และจัดการความเสี่ยงที่อาจส่งผลกระทบต่อสุขภาพของพนักงานจากการทำงานในลักษณะที่ไม่เหมาะสม เช่น การยกของหนัก การทำงานในท่าทางที่ไม่เหมาะ หรือทำซ้ำบ่อยๆ โดยมีขั้นตอนหลักและเครื่องมือที่ใช้ดังนี้:
1. การระบุอันตรายทางด้านการยศาสตร์ (Hazard Identification)
คือการสำรวจและวิเคราะห์กิจกรรมในงานที่อาจก่อให้เกิดผลเสียต่อกล้ามเนื้อ กระดูก ข้อต่อ หรือระบบอื่นๆ ของร่างกาย เช่น:
- การยกของหนักเกินไป
- การทำงานในท่าเอื้อม ย่อ ยก หรือบิดตัว
- การทำงานซ้ำๆ ด้วยแรงที่มาก
- การยืนนาน หรือไม่มีช่วงพัก
- พื้นที่ทำงานไม่พอดีกับสรีระ
2. การใช้เครื่องมือในการประเมินความเสี่ยง (Assessment Tools)
REBA (Rapid Entire Body Assessment)
- ใช้ประเมินท่าทางการทำงานทั้งร่างกาย
- เหมาะกับงานที่ต้องมีการเคลื่อนไหวหลากหลาย เช่น งานในโรงงาน บรรจุของ ยกของ
- พิจารณาท่าทาง ศีรษะ ลำตัว ขา แขน ข้อมือ และแรงที่ใช้
RULA (Rapid Upper Limb Assessment)
- ประเมินเฉพาะส่วนบนของร่างกาย (แขน ไหล่ คอ หลัง)
- เหมาะสำหรับงานที่ใช้มือทำงานละเอียด เช่น งานออฟฟิศ ช่างฝีมือ ประกอบชิ้นส่วน
- ใช้สำหรับประเมินความเสี่ยงจากท่าทางที่ไม่เหมาะสมซ้ำๆ
OWAS (Ovako Working Posture Analysis System)
- เหมาะกับงานในโรงงาน งานหนัก งานที่ต้องเปลี่ยนท่าทางบ่อยๆ
- แบ่งท่าทางเป็นกลุ่ม เช่น หลัง แขน ขา น้ำหนักที่ยก
- ให้คะแนนความเสี่ยง และเสนอระดับการปรับปรุง (ไม่ต้องปรับ – ต้องปรับทันที)
3. ขั้นตอนในการประเมินความเสี่ยง
1. สังเกตการทำงาน – ถ่ายวิดีโอ หรือบันทึกภาพพนักงานขณะปฏิบัติงาน
2. ระบุท่าทางที่เสี่ยง – ใช้เกณฑ์ของเครื่องมือ (REBA, RULA, OWAS) ในการประเมิน
3. ให้คะแนนความเสี่ยง – เครื่องมือแต่ละแบบจะให้คะแนนและระดับความเร่งด่วน
4. วิเคราะห์และวางแผนปรับปรุง – เช่น ปรับระดับโต๊ะ ปรับท่านั่ง เปลี่ยนเครื่องมือ ลดน้ำหนักการยก
5. ติดตามผล – ตรวจสอบว่าการปรับปรุงช่วยลดความเสี่ยงได้จริงหรือไม่
ตัวอย่างการใช้งาน
ตัวอย่างการใช้งาน
| งาน | เครื่องมือที่เหมาะสม | เหตุผล |
|---|---|---|
| ยกกล่องหนักในโกดัง | REBA หรือ OWAS | ประเมินท่าทางทั้งร่างกาย |
| พนักงานประกอบชิ้นงานนั่งโต๊ะ | RULA | ใช้มือและแขนเยอะ ท่าซ้ำๆ |
| เชื่อมเหล็กท่ายืน | REBA | เน้นศีรษะ แขน หลัง และการบิดตัว |
