กิจกรรม 5ส คือ เครืองมือที่องค์กรระดับโลกนำมาปรับใช้เพื่อเพิ่มผลผลิต ลดของเสีย ช่วยให้องค์กรมีความน่าอยู่น่าทำงานมากยิ่งขึ้น แต่หลายครั้ง 5ส หรือ 5S มักถูกเข้าใจผิดคิดว่าเป็นเพียงการทำความสะอาด ปัด กวาด เช็ด ถู สำนักงานเท่านั้นในบทความนี้ Good Material จะมาเล่าว่า หลัก 5ส มีอะไรบ้าง ประวัติความเป็นมา ประโยชน์ของของกิจกรรม 5ส การนำไปใช้ รายละเอียดของตัวอักษร ส แต่ละตัวว่าจะช่วยให้องค์กรของคุณมีประสิทธิภาพมากขึ้นได้อย่างไร Table of Contents
- กิจกรรม 5ส (5S) คือ ?
- จุดเริ่มต้นของ กิจกรรม 5ส คือ
- ประโยชน์ของ 5 S / 5 ส มีอะไรบ้าง
- ต้นทุนที่เกี่ยวข้องกับ 5ส
-
วิธีการเริ่มต้นนำกิจกรรม 5 ส ไปใช้งาน
- สรุป
- 整理 (Seiri) : Sort : สะสาง คือ คือการจัดระเบียบระหว่างของสำคัญที่จำเป็นและใช่บ่อย แยกออกจากรายการที่ไม่จำเป็น หรือไม่มีความสำคัญ โดยเรียงลำดับจากความสำคัญ ต่ำ ปานกลาง และสูง โดยขั้นตอนนี้จะช่วยแยกสิ่งจำเป็น และไม่จำเป็นออกเพื่อง่ายต่อการค้นหา
- 整頓 (Seiton) : Set in order : สะดวก คือ “การระบุสิ่งของให้เข้ากับตำแหน่ง” ควรวางของหลังการใช้งานไว้ที่เดิม เพื่อให้ระบุในรายการได้ง่าย อาจจะใช้ป้ายชื่อ และ แท็กสี กำกับ รวมถึงการจัดระเบียบการวางในขั้นแนวตั้ง เช่น ใช้ของที่มีน้ำหนักมากวางไว้ด้านล่างของชั้นวาง โดยทั้งหมดนี้เพื่อสะดวกต่อการหยิบจับใช้งานในแต่ละครั้ง
- 清掃 (Seiso) : Shine : สะอาด คือ การร่วมใจกันทำความสะอาดที่ทำงานให้ปราศจาก เช่น น้ำมันที่รั่วมาจากเครื่องจักรแล้วไหลลงพื้น เสี้ยนของโลหะ ไม่มีสายไฟห้อยหลวม ฯลฯ
- 清潔 (Seiketsu) : Standardize: สร้างมาตรฐาน พนักงานต้องหารือร่วมกันและตัดสินใจเกี่ยวกับมาตรฐานในการรักษาสถานที่ทำงาน เครื่องจักร ทางเดินให้เรียบร้อยและสะอาด โดยการตัดสินใจร่วมกันว่าจะสร้างมาตรฐานสำหรับทั้งองค์กร และมีการทดสอบ หรือ ตรวจสอบเป็นประจำ
- 躾 (Shitsuke) : Sustain : สร้างวินัย คือ การพิจารณาและใช้งาน 5ส ถือเป็นวิถีชีวิตและเป็นการสร้างวินัยในตนเองให้แก่พนักงาน ซึ่งรวมถึงการสวมป้ายปฎิบัติงานตามขั้นตอนการทำงาน มีความตรงต่อเวลา อุทิศตนเพื่อองค์กร เป็นต้น
- พื้นที่จัดเก็บของลดลง
- คุณภาพของการซ่อมบำรุงดีขึ้น ลดต้นทุนค่าซ่อมแซม
- เพิ่มผลผลิตได้มากขึ้น
- ความพึงพอใจของพนักงานมีมากยิ่งขึ้น
- สภาพแวดล้อมการทำงานดีขึ้น
- ที่ทำงานมีความปลอดภัยมากยิ่งขึ้น
- ต้นทุนค่าแรงงานและระยะเวลาการทำงาน : เมื่อคุณเริ่มโครงการ 5ส จะมีกิจกรรมที่ต้องใช้เวลาหลายชั่วโมงเพื่อส่งเสริมพนักงาน เช่น การให้ความรู้ การร่วมอภิปรายข้อผิดพลาดและอุปสรรค รวมถึงการสร้างแผนงานสำหรับการปฎิบัติงาน ฯลฯ ชั่วโมงแรงงานที่สูญเสียไปนี้อาจจะเป็นส่วนหนึ่งของการผลิต แต่การสูญเสียนี้เป็นธรรมชาติของการเปลี่ยนแปลงเพื่อสิ่งที่ดีกว่า
- ต้นทุนวัสดุและอุปกรณ์ : คุณอาจจะต้องซื้อวัสดุและอุปกรณ์หลายประเภท เป็นการสั่งซื้อเพื่อส่งเสริมและช่วยให้ 5ส ประสบความสำเร็จ ตัวอย่างของวัสดุเช่น เทปสำหรับติดพื้น , เครื่องพิมพ์ฉลากสำหรับอุตสาหกรรม , โฟมสำหรับจัดเครื่องมือ (Foam Tool Organizer) , ชุดลิ้นชักเก็บของ และกระดานไวท์บอร์ดสำหรับทำแผน
- การให้ความรู้พนักงาน
- ให้ตัวอย่าง และความสำเร็จของบริษัทที่มีการใช้งานจริง
- เปิดโอกาสให้พนักงานได้พูดคุยเกี่ยวกับปัญหาและอุปสรรคที่อาจจะเกิดขึ้น และข้อผิดพลาด
- ให้ข้อมูลเชิงลึกเกี่ยวกับวิธีการดำเนินการจริง เพื่อช่วยบรรเทาความไม่รู้ที่จะเกิดขึ้นและอาจเป็นอุปสรรค
- เครื่องมือและวัสดุขัดขวางขั้นตอนการทำงาน
- เสียเวลาในการค้นหาชิ้นส่วนเครื่องมือและผลิตภัณฑ์
- การกักตุนสินค้าคงคลังที่ไม่จำเป็นและมีราคาแพง
- อันตรายที่เกิดจากความยุ่งเหยิง
- จุดประสงค์ของรายการหรืออุปกรณ์นี้คืออะไร
- รายการนี้ใช้ครั้งสุดท้ายคือเมื่อใด
- อุปกรณ์นี้ใช้บ่อยแค่ไหน
- ใครใช้บ้าง
- มันต้องอยู่ตรงนี้จริงๆหรอ
- สถานที่
- คำอธิบาย
- ชื่อบุคคลที่ใช้แท็กนี้
- วันที่เริ่มใช้
- วางในพื้นที่โซนสีแดง (Red Tag Area)
- สิ่งของที่ต้องใช้ด้วยกันให้เก็บในที่เดียวกัน
- ของที่เหมือน หรือ ประเภทเดียวกันควรอยู่ด้วยกัน
- รายการที่ใช้บ่อยให้เก็บใกล้ผู้ใช้
- การจัดเก็บอุปกรณ์ที่เป็น สาย เช่น สายยาง หรือ สายไฟ ควรติดเครื่องมือม้วนหรือพับเก็บอัตโนมัติหลังใช้งาน
- จัดเรียงเครื่องมือและวัสดุตามลำดับการใช้งาน
- ใครใช้อุปกรณ์ชิ้นนั้นและใช้ที่ไหน
- รายการใดที่ใช้บ่อยที่สุด และใช้บ่อยแค่ไหน
- รายการหรืออุปกรณ์ชิ้นนั้น ควรจัดกลุ่มกับรายการอื่นที่คล้ายคลึงกันหรือไม่
- จำเป็นต้องมีอุปกรณ์สำหรับจัดเก็บโดยเฉพาะหรือไม่
- การจัดเรียงแบบใดที่จะทำให้เกิดการสูญเสียพื้นที่น้อยที่สุด
- ความสะอาดจะช่วยให้เห็นถึงข้อบกพร่องและสามารถแก้ไขได้ทันท่วงที
- พนักงานจะได้เรียนรู้วิธีทำความสะอาด และ เข้าใจการทำความสะอาดเครื่องจักร
- สร้างขวัญกำลังใจที่สูงขึ้นและสร้างความภาคภูมิใจให้พนักงาน โดยเฉพาะเมื่อผู้จัดการหรือผู้บริหารมาร่วมงาน
- ความรับผิดชอบ : ในกิจกรรมใดๆ ที่ไม่ใช่เป็นการทำเพื่อตัวเราคนเดียว เช่น การทำทีมกีฬา การทำงานกลุ่ม การดูแลเครื่องจักร หรือ องค์กรโดยรวม คนส่วนใหญ่มักจะคอยติดตามคาดหวังถึงผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นจากคุณ เช่นเดียวกับที่คุณก็อาจจะคาดหวังผลที่ดีที่สุดจากคนอื่น การสร้างวินัยจะเป็นการช่วยกันผลักดันให้ทุกสิ่งดำเนินไปในทางที่ดีขึ้น
- การแข่งขัน : การพัฒนาที่ยั่งยืนถ้ามีการแข่งขันเข้ามาเกี่ยวข้องด้วย จะช่วยเพิ่มความท้าทายและความตื่นเต้นให้กับคุณได้ การแข่งขันภายในองค์กรในเชิงบวกอาจจะส่งผลให้หน่วยงานภายในพื้นที่ที่ได้รับมอบหมายและพนักงานมีความพยายามอย่างต่อเนื่อง ในหลายบริษัทขับเคลื่อน กิจกรรม 5ส อย่างยั่งยืนด้วยการประกวดและให้รางวัลกับทีมที่ทำผลงานได้ต่อเนื่องมากที่สุด
- การปรับปรุง : ส่วนนี้จะเป็นผลลัพธ์ที่สำคุญที่สุดของการดำเนินการให้มีความยั่งยืน 5ส เป็นกระบวนการที่ต้องได้รับการปรับปรุงอย่างต่อเนื่อง คุณอาจจะใช้วงล้อ PDCA (Plan – Do – Check – Action) เป็นจุดอ้างอิงเพื่อให้ หลักการ 5ส เติบโตในองค์กรอย่างมั่นคงและยาวนาน